Home » Columns » Het leugensprookje van Mischa

Het leugensprookje van Mischa

In het voorjaar van 1941 worden in België de papa en mama van Misha De Fonseca door de Duitsers opgepakt en naar een concentratiekamp gestuurd. Misha is nog maar 7 jaar en blijft helemaal alleen achter. Ze weet niet waar haar ouders gebleven zijn en waar ze naar toe moet. Heel dapper besluit ze om in de winter van 1941 op zoek te gaan naar haar ouders.

In de landen om haar heen is het oorlog. Het is een koude winter in Europa en moet ze goed uitkijken dat ze niet door de Duitsers opgepakt wordt. Ze loopt in haar eentje honderden kilometers door de Duitse bossen en verstopt zich in Poolse akkers. Ze loopt in de velden van Oekraïne, steekt grote rivieren over en passeert verschillende bergen.

Na lang reizen weet ze het Joodse getto in de Poolse stad Warschau binnen te glippen. Haar ouders kan ze daar niet vinden. Ze weet ook weer uit het zwaarbewaakte getto te ontsnappen en speurt verder. Ze komt regelmatig in gevaarlijke situaties terecht maar gelukkig is ze de geheime Duitse Staatspolitie (Gestapo) steeds te slim af. Af en toe lijkt haar situatie hopeloos en om haar eigen leven te redden moet ze zelfs een Duitse soldaat dood steken. Ze is vriendjes geworden met een groepje wolven, twee daarvan – pappa Ita en mamma Rita – beschermen haar. Samen met haar wolvenpapa en wolvenmama, de rest van de wolven én een klein kompas weet ze de weg naar België weer terug te vinden. Het Rode Kruis zorgt ervoor dat ze bij Oom Jean terecht komt en ze overleeft de oorlog.

Jaren later, als ze volwassen geworden is, schrijft ze haar verhaal op. In 1997 komt haar boek uit “Misha, een herinnering aan de holocaustjaren”. Haar verhaal wordt onder de Engelse titel Surviving with wolves in meer dan 18 talen gedrukt. Er wordt zelfs een film over gemaakt. In begin 2008 draait die film onder de Franse naam Survivre avec les Loups in Franse en Belgische bioscopen.

Maar dan gebeurt er plotseling iets………

Een Belgische journalist – Marc Metdepenningen – gelooft het verhaal van Misha niet helemaal. Als hij gaat onderzoeken ontdekt hij dat het verhaal gelogen is. In februari 2008 kan Misha er niet meer onderuit en vertelt ze dat haar waargebeurde verhaal allemaal fantasie is. Ze heeft het hele verhaal uit haar duim gezogen, ze heeft zó erg gelogen dat ze er zelf in is gaan geloven! Zelf zei ze: “het is niet de echte waarheid, maar mijn waarheid. Af en toe is het voor mij moeilijk om te begrijpen wat echt gebeurt is of wat ik gefantaseerd heb.”

In het echt bestaat Misha De Fonseca niet eens, haar echte naam is Monique Ernestine Josephine De Wael. Monique werd op 2 september 1937 in het Belgische Etterbeek geboren en.. ze was helemaal niet Joods! De hele oorlog is ze gewoon in België naar de lagere school gegaan, in Etterbeek. De zwerftocht door Europa, het wolvenverhaal en de arrestatie van haar ouders heeft ze allemaal zelf bedacht. Haar vader – Robert de Wael – vocht samen met de Duitsers en verraadde Belgische verzetsmensen aan de Gestapo!

Monique had – “als dochter van een verrader” – een eigen waarheid bij elkaar gefantaseerd, iets wat voor kinderen helemaal niet zo vreemd is. Niet zo heel lang geleden is er in Nederland een onderzoek gedaan naar de manier hoe hersens werken. Toen bleek dat het helemaal niet zo moeilijk was om mensen iets anders te laten geloven. Vooral verhalen die heel gruwelijk en erg bloederig waren maar nooit gebeurd waren werden vooral door kinderen heel makkelijk geloofd. Meer dan de helft van alle kinderen (52%) geloven in zelfbedachte / valse waarheden en blijven daar ook in geloven.

Monique was 3 jaar toen die verschrikkelijke oorlog uitbrak en daar heeft zij, net als miljoenen andere mensen, een heel erg nare herinnering aan overgehouden. Om die te kunnen verwerken heeft ze haar eigen waarheid gemaakt, een gelogen waarheid waarin ze zelf is gaan geloven alsof ze het écht had meegemaakt. Ze loog als een ooggetuige!

Het leugenverhaal van Monique De Wael zorgde voor veel publiciteit én voor verschillende rechtszaken. Eerst werd de uitgever van het boek (Mt. Ivy Press) voor een rechtbank gesleurd omdat het boek zo slecht verkocht. In 1998 moest de uitgever daarom een schadevergoeding betalen van $ 32.400.000,–. Maar jaren later, op 29 april 2014, besliste rechter Marc Kantrowitz dat $22.500.000,– aan de uitgever terug betaald moest worden. Het verhaal was een leugen.