Home » Columns » Nep-Nieuws en leugens

Nep-Nieuws en leugens

Ze staan hem buiten al op te wachten, de vier leerlingen van groep 8, om hem mee te helpen de spullen mee de klas in te dragen die hij meegenomen heeft. Vanmorgen komt hij hen iets vertellen over geschiedenis, ze zijn benieuwd want volgens de leerkracht die hem al een paar jaar in de groep heeft verwelkomd wordt het een bijzondere ochtend.

Hij stelt zich voor en vertelt hen dat het een saaie ochtend gaat worden, het gaat namelijk over geschiedenis en, zo zegt hij, heeft hij de ervaring dat het wel eens gebeurt dat er kinderen tijdens zijn verhaal in slaap sukkelen, van hun stoel op de grond vallen en gewond raken. Daar heeft hij iets op bedacht. Gewoon alle tafels en stoelen aan de kant en lekker op de grond gaan zitten dan valt er ook niemand en raakt er geen leerling gewond. De kinderen kijken verbaasd naar de leerkracht “mag dat?” .. de leerkracht trekt zijn schouders op en knikt “ja hoor, als jullie dat willen”. Het is even een geroezemoes als het meubilair aan de kant geschoven wordt maar dan zitten alle leerlingen op de grond. Als vanzelf vormen ze een kring, de ene leerling in kleermakerszit, de andere voorover liggend met het hoofd steunend op de handen ligt terwijl een ander weer languit achterover geleund tegen een omgedraaide tafel aanhangd. Hij pakt zelf een krukje en gaat in de gevormde kring zitten en begint dan te vertellen.

Ze zijn een en al oor als hij begint met ‘het-aanzetten-van-hun-hersens’ en fronsen de wenkbrauwen als hij het heeft over dat ze ‘denken-dat-ze-denken’. Hij vraagt hen wat ze al weten over oorlog, welke oorlog en hoe die ontstaan is volgens hen. De vingertjes komen dapper omhoog en de Tweede Wereldoorlog, Adolf Hitler, blonde haren, blanke huid & blauwe ogen worden genoemd, net als het verhaal van Anne Frank. “Weten jullie zeker wat je weet? Hoe kom je aan die kennis en hoe weer je zeker dat je niet voorgelogen bent? Hoe hebben jullie dat gecontroleerd?” Vraagt hij hen. Hij staat op, draait zich om naar het digibord en begint dan een rijtje woorden onder elkaar te schrijven.. Interesse, Informatie, Deskundige en zo gaat het rijtje verder. In de daarop volgende minuten laat hij met voorbeelden, tekst en uitleg hun hoofdjes een beetje tollen en luisteren ze met steeds grotere ogen verbaasd naar zijn verhaal. Hier en daar ziet hij al een lichtje aangaan.

Zijn verhaal gaat verder over verdiepingen, versnellingen, hoogtevrees en komen alle kleuren van de regenboog voorbij, net als pestmeisjes, broodbakken en voetballen. Met deze en andere met humor verpakte voorbeelden weet hij de hoofdjes aan te zetten en de kinderen zo in staat te stellen kritisch en zelf te leren denken om niet alles voor zoete koek aan te nemen. Hij dompelt de leerlingen onder in een alles overspoelende geschiedenisdouche en neemt hen als een conferencier mee terug in de tijd. Hij toont verrassende voorbeelden van misleiding en bedrog, over hoe de leugen regeert en het hoofd verdraaid wordt, dat waar-neming en werkelijkheid totaal verschillende zaken zijn. Met voorwerpen en materialen versterkt hij het geschetste beeld terwijl hij het verhaal verduidelijkt met ondersteunende bordtekeningen. Hij heeft het over goud, geld en goed en maakt met gouderts, zilvergeld, een appel, een A-4-tje en een potlood inzichtelijk hoe deze verschillende zaken met elkaar verbonden zijn. Als hij ter ondersteuning van zijn verhaal een biljet van 5 euro in stukken knipt en daarvan een stuk op een blikken deksel opstookt gaan de kinderen nog meer op in het verhaal.

De Hongerwinter was dit jaar het onderwerp van de les en het eigen familieverhaal heeft hij er onderdeel van laten uitmaken. Zijn eigen familie heeft toen honger geleden en zijn zusje is in die hongerwinter bezweken. Samen met de klas gaat hij koken, een hongerwintersoep, gemaakt van suikerbiet, tulpenbol en behangplaksel. Gedroogde appelschijfje, tamme kastanjes en een kraakdroog stukje beschuit met schuifkaas maken deel uit van het menu. Koken op een piepklein petroleumstelletje in een oude gietijzeren pan, onderbroken door luchtaanvallen, belaagd door knorrende magen en door honger gedreven stelende handen. Met de meegebrachte geweren, helmen en ander authentiek militair materiaal vormt hij de klas om tot een kleine militie om hiermee aan het eind van de ochtend haarfijn aan te tonen dat oorlog – ELKE OORLOG – het gevolg is van Nep-nieuws en leugens.