“Hoewel de Tweede Wereldoorlog een jaarlijks terugkerend thema is, waarbij je als leerkracht voldoende materiaal voorhanden lijkt te hebben, betrapte ik mij erop dat de lessen uit het geschiedenisboek niet de essentie raken. Een les over WOII schetst het plaatje dat er een foute man was die veel macht wilde en die joden haatte. De jaarlijkse oproep om “dit nooit meer” te vergeten lijkt de kinderen alleen te waarschuwen voor het aan de macht komen van een foute man.
Bert van Vondel behandelt de oorlog op metaniveau. Hij plaatst de Tweede Wereldoorlog in een breder historisch perspectief, waarbij hij niet alleen de Eerste Wereldoorlog betrekt, maar zelfs terug gaat tot Koninklijke twisten (Elzas Lotharingen), 1868 en het koloniale verleden van Engeland in Zuid-Afrika. Zijn invalshoek is mijns inziens veel belangrijker dan die van het geschiedenisboek: hoe werd een bevolking klaar gemaakt voor een oorlog en wat is propaganda eigenlijk?
Verwacht niet dat de kinderen na een ochtend Bert over meer feitenkennis van de oorlog beschikken. Sterker nog: Bert maakt duidelijk dat geschiedenisfeiten niet te vertrouwen zijn, omdat ze vanuit een perspectief zijn opgetekend en gerangschikt. Bert leert de kinderen het belang van zelf denken, niet na denken!. Dit doet hij door de kinderen voortdurend op het verkeerde been te zetten.
Bert gebruikt geen model effectieve instructie, geen verschillende werkvormen of differentiatie. Hij komt binnen met een kar spannende attributen en steekt van wal met een spraakwaterval die de hele ochtend duurt. Een douche van informatie, noemt hij het zelf en niet elke druppel informatie blijft hangen, maar je hebt wél een hele straal water nodig om goed nat te worden.
Kan dat? Een hele ochtend tegen een groep aan praten zonder afwisseling van werkvormen? Ja! Bert wel! Het is een show vol energie en met een enorm tempo. Veel van wat hij vertelde was voor mijzelf ook nieuw. Weet ik nog precies wat hij zei? Nee. Wat is blijven hangen is de essentie: mensen, denk-zelf-na! En voor mij is dat het belangrijkste wat ik de kinderen wil leren! En helaas kom ik daar de rest van het jaar te weinig aan toe.
Bert, hartelijk bedankt voor een inspirerende ochtend”
Patrick Trentelman, leerkracht groep 8a – OBS Oosterhoogebrugschool, Groningen