Categoriearchief: Lessen en lezingen

“Dit schooljaar, 2022, zal het laatste jaar zijn dat ik actief voor de klas sta en Vredesonderwijs geef. Ik heb hierover in de afgelopen twee jaar flink mijn gedachten laten gaan en kort geleden heb ik de knoop doorgehakt. De reeds geplande gastlessen zal ik nog verzorgen maar ga niet meer zoals voorgaande jaren actief bij de scholen langs om lessen in te plannen. Mijn besluit heeft te maken met verschillende redenen, waarvan m’n eigen gezondheid de belangrijkste is. Daarnaast heb ik in de afgelopen 18 jaar met het geven van gastlessen op ruim 700 scholen mijn bijdrage meer dan geleverd. Op incidentele basis en op verzoek wil ik mij in de toekomst nog blijven inzetten wat betreft het (incidenteel) verzorgen van gastlessen maar zal ik me meer op het schrijven gaan richten.

Niet in de laatste plaats speelt de tijd van NU, waarin de leugen regeert en hoogtij viert, ook een bepalende rol. Miljoenen Europese burgers zijn NU actief betrokken geraakt in real-life praktijkonderwijs en de uitkomst zal mijns inziens vooral afhangen van de kwaliteit en vaardigheid in ZELF-denkendheid. Met het massaal zenden van wapentuig zegt men Vrede te willen brengen maar is daarmee een erg gevaarlijke en dodelijke koers ingezet waarmee al eeuwen vernietiging geoogst wordt. ELKE oorlog is het resultaat van misleiding en bedrog! De door de zittende macht gevolgde huidige koers is een onverantwoordelijke en vernietigende koers. Ik hou mijn hart – letterlijk en figuurlijk – vast, vrede wordt nooit bereikt met mensenslachting en vernietiging”.

Bert van Vondel – Stichting Vredesonderwijs Nederland

“Vanochtend een hele interessante ochtend gehad. De ochtend begon anders dan gewend. Bert van Vondel wist de kinderen en de leerkracht vanaf het begin te boeien. Waar de kinderen dachten dat ze meer van hetzelfde zouden horen over de Tweede Wereldoorlog werd dit op een hele andere wijze aangeboden. De kinderen werden meegenomen in een andere denkwijze dan dat ze gewend zijn en hebben op deze manier een andere kijk gekregen op de wijze hoe een oorlog tot stand kan komen en hebben geleerd dat ze altijd gekregen informatie moeten controleren en hoe makkelijk het gaat om mensen iets te laten denken.”

Mariette v.d. Veen
leerkracht groep 7/8 CBS Anne de Vries – Stadskanaal

Het is een minuut of vijf voor half negen als ik die vrijdagochtend de Twingo parkeer naast de school. Met een luide klik klapt het steekkarretje open en stapel ik krat op kist en sla de boven op een stok gespietste tulband bakvorm onder mn arm. Een krat met helmen en een foedraal vol wapentuig laat ik achter, dat spul komt later in de ochtend tevoorschijn op het toneel. Waar ik ook kom en welke school ik ook ben, kinderen en vooral jongens zijn hevig geïnteresseerd in dit authentieke leskist materiaal.

Niet veel later sta ik tussen een kudde kids voor de deuren van de basisschool en wordt de deur voor me opengezwaaid. Ze weten dat ik kom, daar had de leerkracht al het een en ander over verteld.

“Heeft u de wapens ook weer bij u, meneer?” vraagt een van de knuppels uit groep acht enthousiast. Het jonge ventje had in groep 7 duidelijk goed geluisterd en zijn oortjes open gehad, dat beloofd wat goeds voor de dag en het brengt me in gedachten een paar jaar terug in tijd. De school viel mij twee jaar terug ook al op door het onverwachte en hoge niveau, zeker voor een school met amper 80 leerlingen, in een klein dorpje aan de rand van Noord-Nederland. Ik weet nog dat ik de leerkracht er mee complimenteerde waarop ze lachend reageerde dat ik dat “zeker bij elke school zei”… nou nee, dus niet. Terwijl ik deze ochtend de spullen uitstalde om te ochtend beginnen werd duidelijk dat mijn boodschap bij meerdere leerlingen van deze groep was blijven hangen. Sommigen wisten haast nog letterlijk en inhoudelijk het hoe, wat en waarom op te lepelen, hoezo verbazend… zeker als je beseft dat ik maar 1x per jaar een ochtend op een school kom. Heel enkel komt het voor dat leerlingen in een combinatiegroep me twee keer in hun leven tegen kunnen komen, zoals nu.

Op deze school in Drieborg doen ze iets goeds, ook nu was het geheugen van meerdere leerlingen opmerkelijk. Het zorgde er in elk geval voor dat ik mijn geplande onderwerpen voor die ochtend ter plekke bijstelde. Het Kerstbestand van 1914, een deel van de Hongerwinters en ook het verhaal van Sana Alabed sneuvelde, het verhaal achter het Hakenkruis en Handen Omhoog tijdens WOI kreeg wat meer aandacht en ook deze keer hadden ze hun oortjes en oogjes goed open. Na het verhaal van het mannetje met het snorretje, de omhoog zwiepende arm, tulbandcake en meer was het eerst pauze. Een paar leerlingen werden gecharterd om het wapentuig en de kist met helmen en uitrustingstukken naar binnen te marcheren. Er kon een vette oorlog gestart worden, eentje waarbij altijd een ander sterft en jij nooit.. tenminste dat lijkt in veel hoofden vast verankerd te zitten.

Gewapend met wapens en helmen was de klas alras omgetoverd tot een gemêleerd legertje van dappere Duitsers, Franse, Engelse, Amerikaanse en Nederlandse soldaatjes. Alleen jongens natuurlijk, want meisje die mochten niet mee doen… wat tot luid protest leidde. Stemmen die al snel niet meer zo enthousiast klonken nadat de wapens & het tuig wat nader toegelicht en de (uit)werking quasi gedemonstreerd werd. Gelachen werd er zeker, een flinke dosis humor is in dit droeve verhaal zeker geen overbodige luxe. De moraal van het verhaal was dat het de kinderen duidelijk geworden is dat leugens veel dodelijker zijn dan kogels en dat ze in alles vooral ZELF moeten denken in plaats van alles voor zoete koek aan te nemen en zeker niet als een schaap willoos alles NA denken wat VOOR gedacht wordt.

’t Was voor mij weer een zinvolle dag, hoe kan het ook anders: een leuke klas, aardige kinderen, goede leerkracht en een prima school.

Het is even over halfnegen die ochtend als ik het klaslokaal binnenstap. Juf Sonja zit relaxed onderuit en spreekt de kids van haar groep toe die nieuwsgierig afwachten wat de ochtend gaat brengen. Ze heeft ze bewust niet ingelicht over de aard en het onderwerp, later die ochtend hoor ik ook waarom. M’n karretje met daarop een oude houten kist achter me aan trekkend en gewapend met het bakblik op de bezemsteel stap ik halfluid neuriënd het klaslokaal binnen. “Sinterklaasje kom maar binnen met je knecht“, de kinderen draaien hun hoofd naar de deur en kijken me onderzoekend en met een verbaasde blik aan.

Terwijl ik m’n handel op en onder de instructietafel voor het digibord installeer begin ik m’n verhaal door ze te vertellen dat ik vandaag een kookles kom geven en wijs naar het bakblik op de steel. “Ja, eigenlijk wilde juf Sonja dat ik iets kwam vertellen over oorlog maar ja, weet je, volgens mij weten jullie daar al meer dan genoeg van af. Ik wil wel even testen wat of jullie weten van oorlog en hoe ze gemaakt worden, maar ik denk dat het vanmorgen toch het bakken van een lekkere taart gaat worden.” Vragende kinderogen staren mijn kant op, ze hebben er geen idee van wat er deze ochtend over ze uitgestort gaat worden. In de tussentijd pak ik wat spullen verder uit, open mijn multomap en haal daar een grote zwart-wit foto uit van dat mannetje-met-dat-snorretje. “Kijk” zeg ik, en hou die afbeelding omhoog “heb ook een foto meegenomen van de chefkok waar we het recept van gebruiken mogen”.

Een kleine 60 kinderoogjes worden in een keer groter en proberen te schakelen.. “Nah, vertel eens” ga ik verder “wie weet iets over deze man?” Al snel gaan er wat vingertjes omhoog en er wordt iets geroepen over een meneer die Adolf heet, over concentratiekampen, blond, blauwe oogjes en blanke huid, het meisje Anne en een kamer ergens achter in een huis. “Wat heb je ook alweer in je koffie?” vraagt Juf Sonja even snel tussendoor om dan even kort te verdwijnen en niet veel later terug te komen met een koffie plus koe en een groot glas water. Meerdere jaren heeft ze m’n voorstelling al meegemaakt en weet onderhand wel hoe de ochtend zal lopen. In de tussentijd heb ik de aandacht van het gros van de kinderen te pakken gekregen en nieuwsgierig volgen ze het verhaal dat ik stukje bij beetje opbouw. Over de kracht van de leugens en het bedrog dat aan elke oorlog vooraf gaat, over de misleiding, over de herkomst van tekens en symbolen van hakenkruizen, zespuntige sterren en de opgestoken rechterarm.

De ochtend vliegt voorbij en als na 3,5 uur de laatste kinderen het lokaal weer verlaten hebben praat ik nog even kort met Sonja na. “Je had ze ook deze keer weer helemaal” zegt ze.. “echt, ze hebben er van genoten, dat kan ik zien, vooral die jongen die daar links vooraan zat, die heeft echt elke letter opgezogen. Ik had het ook wel verwacht, hij interesseert zich er zo erg voor. Ik had daarom van tevoren bewust niets gezegd over het onderwerp van de ochtend, voor hem was het echt een verrassing, dubbele verrassing eigenlijk, hij is nog eens jarig ook.”

Terwijl we zo in gesprek zijn komt de jarige job nog even terug in het klaslokaal, samen met zijn moeder en met een smile op zijn gezicht vraagt of hij de spullen die nog open en bloot in de klas verspreid liggen aan haar mag laten zien. Het kereltje is echt geïnteresseerd en hij heeft op zijn leeftijd al een beste stapel kennis. “Hij vond het geweldig” zegt zijn moeder “hij heeft er dit jaar ook al eens een spreekbeurt over gemaakt.” Het ventje glundert erover. “Ik had er al op gerekend dat hij dit mooi zou vinden” antwoordt Sonja, “over een paar jaar zie ik hem voor de klas staan.” Met zijn vieren raken we in kort gesprek en voordat moeder en zoon weer vertrekken heeft ze mijn adresgegevens en telefoonnummer in bezit. Binnenkort komen ze bij me thuis langs, misschien dat ik wel het een en ander voor deze opvolger heb liggen, wie weet.

Terwijl ik mijn spullen weer inpak praat ik nog wat na met Sonja, ze vertelt me dat ze in de loop der tijd verschillende dingen van me gekopieerd heeft, zo leert ze de kinderen vooral en met nadruk dat ze ZELF moeten denken en niet moeten na-denken en verspreidt ze het woord en kennis ook door deze mee te geven aan de stagiaires die ze met regelmaat in de klas begeleidt. “Graag tot volgend jaar en misschien dat ik binnenkort even met mijn zoon ook even bij je thuis kom, hij vind het onderwerp ook zo boeiend.” Gewapend met al mijn hebben en houden zwaai ik af en takel ik alles weer in m’n rode Twingo. Eerst naar huis, even onderuit op de bank en bijtanken. Binnenkort staat twee moeders met hun zoons bij me op de stoep, voor een privécollege en heb ik zeker en vast wel het een en ander uit mijn uitgebreide voorraad materiaal waarmee ik beide toekomstige opvolgers blij kan maken.

“Op 13 februari 2019 werd onze klas bezocht door een gastdocent van de Stichting Vredesonderwijs Nederland. Op enthousiaste wijze werden de kinderen bewust gemaakt van wat oorlog met je doet. De kinderen worden bewust gemaakt van de manipulerende krachten van propaganda en gestimuleerd zelf kritisch na-te-denken over boodschappen uit de reclame of nieuws van de TV of internet. De reacties na afloop waren zonder uitzondering ontzettend positief! Een les die ik iedereen aan kan raden en zeer de moeite waard is!”

Erik Wijma, leerkracht groep 8, Theo Thijsenschool – De Vosholen/Hoogezand

Een opsomming van de opmerkingen van de kinderen van groep 8b van de Fusieschool in Muntendam

Het was een leuke en zeer leerzame les.
Toch raar dat je hoofd zo snel in de war is en dat er zoveel leugens zijn.
Erg interessant om te weten wat het hakenkruis eigenlijk betekent en dat het door andere landen ook is gebruikt.
De geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog vond ik heel boeiend, op school hoor je daar eigenlijk niet veel over vanuit de Geschiedenisboeken.
Bert kan trouwens een heerlijke poffert maken.
De symboliek achter de zes en de acht vond ik ook erg interessant. Ik ga nu zelf denken in plaats van nadenken. Hier heb ik na de les veel over gedacht.
Door het stuk hout ben ik gaan beseffen hoe wij voor de gek gehouden worden en hoe makkelijk dit kan.
De manier waarop Bert een serieus onderwerp kan brengen, met een stuk humor en grapjes. Dat vind ik fantastisch.
De combinatie van oorlog/vrede en de symboliek vond ik erg afwisselend en leuk.
Toch bijzonder hoe snel de jongens een helm opzetten en een geweer pakken. Ook wel eng eigenlijk.
Jammer dat ik volgend jaar niet meer in groep 8 zit, dit was mijn laatste les van Bert.

Van begin tot eind, een hele ochtend kinderen kunnen boeien met jouw verhaal, jouw materiaal en voorbeelden vind ik fantastisch! Jij laat kinderen ervaren hoe het is wanneer iets anders is dan je denkt of gelooft. Ik vind het, als leerkracht, erg leuk om te zien hoe kinderen door jou worden meegenomen op een ontdekkingstocht naar het ontstaan van oorlogen en crises in de wereld. Het feit dat kinderen zeggen dat de tijd vliegt en om 12:12 uur eigenlijk nog niet naar huis willen, zegt meer dan genoeg!

Ontzettend bedankt Bert, hopelijk tot gauw, in ieder geval tot volgend jaar!

Groet, Hendrik Lubben, leerkracht groep 8

Ze zaten relaxed achterover op hun stoelen en luisterden aandachtig, de kornuiten van de combinatiegroep 7/8 van de Driesprong. Als direct vanaf het begin waren ze er met hun aandacht bij op een enkele leerling na. Die richtte zijn blikken op de langwerpige jute zak die onder het digibord en half verscholen achter een paar kratten verscholen lag.

Ik zag ‘m haast hardop denken en kon de vraag bijna horen die op z’n lippen lag “Of daar soms geweren in zaten.” Ja, inderdaad, dat en veel meer ander authentiek materiaal sleep ik in oude kisten op een karretje mee de lokalen in. De kinderen vinden het prachtig, niet alleen de verhalen maar ook de materialen die ik op zo’n ochtend gebruik.

Met wat verhalende voorbeelden en met behulp van bordtekeningen had ik hen op weg geholpen om hun hoofd aan te zetten. Na wat voorbeelden over verdiepingen en etages, hoogte- en dieptevrees en versnellingen en vertragingen zag ik verschillende gezichtjes verrast opkijken. Het kwartje begon bij enkelen al te vallen toen ik over het verschil tussen NA-denken en ZELF-denken begon. Het verhaal kwam uiteraard op Adolf Hitler en de Tweede Wereldoorlog, daar hadden ze al alles over gehoord, sommigen hadden al een spreekbeurt daarover gemaakt. Over concentratiekampen, joodse mensen, over NAZI’s, Anne Frank, het Achterhuis en over blanke huid, blonde haren en blauwe ogen.

Ik haakte daarop in en nam de kinderen in mijn verhaal mee naar een denkbeeldig ander klaslokaal waar ook een grote groep kinderen naar m’n verhaal luisterde. In die denkbeeldige groep zat halverwege het lokaal, een meisje dat geboeid zat te luisteren. Ze was duidelijk niet blank, had geen blonde haren en ook geen blauwe ogen.

“He, hallo.. waar kom jij vandaan?” vroeg ik haar vriendelijk. “Syrië” antwoordde ze met een gulle glimlach om haar mond. “Oh, ben je op vakantie in Nederland?” antwoordde ik haar. “Nee” zei ze, “het is daar oorlog”. “Potverpielekes” zei ik “is Adolf Hitler ook bij jullie geweest? Hebben jullie dan niet goed opgelet op school? Weten jullie dan niets van over concentratiekampen, hebben jullie dan niets geleerd over die gemene Duitsers, Anne Frank en het Achterhuis? Want daar komt de oorlog van, zo leren wij dat in Nederland. Misschien dat we met zijn allen snel naar Syrië toe moeten gaan en op alle scholen daarover moeten vertellen”

Het meisje haalde haar schouders op en schudde haar hoofd, nee.. ze wisten in Syrië niets over die meneer met zijn snorretje en zijn arm omhoog, ze hadden nooit gehoord van het meisje Anne Frank, over haar schuilplek aan de Amsterdamse Prinsengracht en het Achterhuis. Ze wist eigenlijk niet goed hoe de oorlog in haar land kwam, het had volgens haar iets met bepaalde soorten geloof te maken, groepen mensen die elkaar dood maakten omdat ze niet hetzelfde geloofden. “Weet je” antwoordde ik.. “die groepen mensen, ja, die spelen zeker een rol. Die worden tegen elkaar opgehitst om ruzie te maken. Het zijn Syrische mensen die met elkaar oorlog maken waar andere groepen mensen uit andere landen zich mee gaan bemoeien en waar ook regeringen en grote bedrijven uit andere landen zich mee bemoeien. Zij geven geld voor wapens en munitie, zij betalen de haat en de oorlog en dat heeft vooral te maken met de enorme rijkdom van het land.”

Terwijl ik dit verhaal vertelde hield ik mijn ogen op de kinderen in de klas gericht en zag hier en daar al een opgetrokken wenkbrauw op de gezichtjes verschijnen. Enkelen waren al tijdens mijn verhaal op de gedachte gekomen dat oorlog meer was dan alleen WOII, en andere spelers en oorzaken moest hebben. Het zelf-denkende gehalte van de groep steeg met sprongen en na afsluiting van de ochtend waren de kinderen en de leerkracht enthousiast over de gastles. Zelf denken en niet als een mak schaap dingen NA-denken die een ander VOOR-gedacht heeft. Voordat de leerlingen me meehielpen om al het getoonde materiaal weer in m’n Twingo te laden mochten zij die het wilden zich ermee uitdossen voor een groepsfoto. Een klas vol verhalen achterlatend verliet ik het Groningse Drieborg, hopelijk tot volgend jaar.

Woensdag 18 april 2018 stonden Rowan Bosma en Delilah Dodde wat zenuwachtig voor het digibord. Rowan en Delilah, beide leerlingen van de Europaschool in Muntendam, hadden erg hun best gedaan op hun werkstuk. Het was ook een bijzonder werkstuk waar ze veel tijd en voorbereiding in gestopt hadden, een spreekbeurt over het meisje van vak 13-F-3.

Door middel van een goed verzorgde powerpoint presentatie brachten ze het korte leven van kleine Sophia onder de aandacht. Sophia Pieternella van Vondel was haar naam voluit, het meisje dat de oorlogswinter 1944-1945 niet overleefde. Iedereen in de klas luisterde geboeid en deed actief mee in de vragenronde die er bij hoorde. Na afloop van hun presentatie kregen ze een warm applaus, een groot chocolade ei en een prima cijfer, een 10!

Ook meester Hendrik Lubben kreeg een prijsje omdat zijn klas als eerste een spreekbeurt verzorgde over het meisje van vak 13-F-3. Na afloop van de presentatie door Rowan en Delilah gaf Bert van Vondel nog een extra geschiedenis gastles en vertelde hij nog een heel oud familiesprookje waarin heel veel waarschuwingen en oplossingen in verborgen zijn. Alles met elkaar was het een geweldige ochtend.